Kaczmarek Beata Bogusława

doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, pedagog specjalny i logopeda. Autorka polskiej wersji metody Makaton oraz założycielka Programu Rozwoju Komunikacji Makaton w Polsce. Specjalista certyfikowany w Wielkiej Brytanii w dziedzinie komunikacji AAC, m.in. z wykorzystaniem systemu komunikacyjnego PECS (Picture Exchange Communication System), a także międzynarodowy instruktor metody Makaton. Dyplomowany terapeuta neurorozwojowej koncepcji Castillo Moralesa i brytyjskich programów wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnością intelektualną (m.in. Portage Service oraz Hanen Program).

Autorka publikacji poświęconych edukacji i rehabilitacji osób z zespołem Downa oraz artykułów na temat wspomagających i alternatywnych metod komunikacji, jak również materiałów dydaktycznych dotyczących znaków manualnych i graficznych metody Makaton.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Z zerspektywy autora

O książce 

Bogusława B. Kaczmarek

Zamiast wstępu. Koncepcja polskiego programu Makaton 

Z perspektywy specjalistów

Alina Smyczek

Wykorzystanie znaków manualnych Makatonu przez terapeutów i rodziców we wczesnym wspomaganiu rozwoju

Jolanta Kazanowska

Wykorzystanie gestów systemu Makaton we wspomaganiu komunikacji i rozwoju mowy dzieci niemówiących

Jolanta Matusewicz

Gest – nieodłączny element alternatywnego systemu komunikacyjnego 

Dagmara Czernek & Jolanta Szwiec-Kolanko

Strategie nauki porozumiewania się dzieci za pomocą gestów systemu Makaton

Bogusława B. Kaczmarek

System PECS w nauczaniu symboli graficznych Makatonu 

Magdalena Sylwestrzak

Zastosowanie systemu Makaton w usprawnianiu porozumiewania się dzieci

Maria Skrzypiec-Sjöholm & Maja Szymor & Irmina Teperek

Wprowadzanie gestów Makatonu w rodzinach z dziećmi przejawiającymi trudności w porozumiewaniu się – obawy, problemy i efekty

Monika Jerzyk

Miejsce i rola programu rozwoju komunikacji Makaton w Indywidualnych Systemach Komunikacyjnych dla osób z głęboką wieloraką niepełnosprawnością

Ilona Klonecka & Kamilla Maj

Makaton – z doświadczeń logopedy w pracy z osobami z głębszą niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzinami

Justyna Puchałka-Stecyk

Ustno-twarzowa terapia regulacyjna Rodolfa Castillo Moralesa a nauka gestów i symboli programu Makaton

Aneta Wojciechowska

System Makaton w komunikacji osób z autyzmem 

Małgorzata Rutkiewicz-Hanczewska

Komunikacja niewerbalna w afazji oraz sposoby jej wspomagania systemem Makaton jako forma terapii językowej

Magdalena Seweryn

Wspomaganie komunikacji u dzieci z autyzmem z wykorzystaniem Makatonu i komunikatorów 

Agnieszka Pilch

Rola kalendarzy graficznych w kształtowaniu umiejętności komunikacyjnych dzieci niemówiących

Anna Kielin

Wpływ zabaw niedyrektywnych na rozwój umiejętności komunikacyjnych dzieci

Joanna Drozd-Kucz

Wykorzystanie gestów Makatonu w procesie terapii muzycznej dziecka z głębszą niepełnosprawnością intelektualną

Kamila Kowalewska-Kasperek

Makaton w komunikacji młodzieży gimnazjalnej w opinii nauczycieli

Z perspektywy rodziców

Anna Głowacka: Marika Anna Urbańska: Michaś i jego przygoda z Makatonem 

Ewa Bagińska: Milowy krok do mówienia 

Katarzyna Stempień: O chłopcu, który nie wiedział, jak mówić 

Bronisława Mathea: Po prostu mówić 

Iwona Zamarlik: Okno na świat dla Adasia   

Barbara Mróz: Maksymilian 

Janusz Jen: Łukasz 

Katrin Sobik: Drzwi do lepszego życia 

Anna Gerath: Konrad 

Maja i Łukasz de Inesowie: Jak oswoić anioła? 

Joanna Kołodziejczuk: Karol rozmawia Makatonem 

Joanna i Dawid Sikorowie: Wiktoria   

Małgorzata i Łukasz Krajnowie: Jeszcze więcej znaków! 

Teresa Wojtyniak: Szansa dla Marka   

Joanna Hentschel: Julia   

Renata Szymczak: Bartek 

Katarzyna Walaszczyk: Oliwia   

Marzena Majczak: Wiktor 

Lena Kot: Aleksander   

Małgorzata Pałczyńska: Paweł   

Lucyna Rezmerowska: Kamil 

Małgorzata Szczocka: Mateusz   

Sylwia Mądzik: Oliwia   

Katarzyna i Ryszard Skurzyńscy: Patrycja   

Tomasz Zakrzewski: Weronika   

Anna Bojda: Dumny Maksymilian 

Tablice ze znakami Makatonu Bogusława B. Kaczmarek

Tablice – znaki manualne (gesty) Makatonu   

Tablice – znaki graficzne Makatonu 

Praca pod redakcją Bogusławy Beaty Kaczmarek pt. „Makaton w rozwoju osób ze złożonymi problemami komunikacyjnymi" ma na celu wieloaspektowe przedstawienie programu językowego, który umożliwia porozumiewanie się dzieciom oraz dorosłym posługującym się mową w stopniu znacznie ograniczonym lub nie mówiącym w ogóle.

Publikacja zwiera teksty pisane tak przez teoretyków jak i praktyków specjalistów o różnym stopniu naukowości. Jedni autorzy dokonują w nich wyczerpujących analiz metodologicznych, w kontekście funkcjonowania i zastosowania Makatonu, drudzy opisują swoją pracę w oparciu o bardzo konkretne przypadki. 

Jest to pierwsza praca tak wyczerpująco opisująca zastosowanie w praktyce programu językowego Makaton, który symultanicznie, wykorzystując znaki manualne, symbole graficzne i mowę pozwala ludziom z upośledzeniem mowy w ograniczonym stopniu lub nie mówiącym w ogóle zaspakajać własne potrzeby komunikacyjne. Wyróżnia się właśnie nie tylko podwójnym zastosowaniem znaków; pojęcie znaków stosujemy tu zamiennie ze słowem „symbol", znaki manualne z „symbolami manualnymi, a znaki graficzne z „symbolami graficznymi", ale także ustrukturyzowanym podejściem językowym, a jest nim słownictwo rozwojowe - podstawowe i dodatkowe oraz multimodalnym dostępem do nauczania umiejętności komunikacyjnych i językowych wykorzystując kanały:wzrokowy, słuchowy i wzrokowy. Celem tego programu językowego z rodziny AAC - Augmentative and Alternative Communication - jest umożliwienie osobom z ograniczonymi możliwościami komunikacyjnymi nabycia potrzebnych umiejętności w przekazywaniu i odbierania komunikatów oraz usprawnienia umiejętności językowych. 

W części pierwszej mamy do czynienia z krótkim wprowadzeniem, bardzo dokładnie pokazującym i analizującym czym jest Makaton, z czego się składa, jak jest zbudowany. 

W pierwszym artykule Alina Szymczek analizuje wykorzystanie Makatonu przez terapeutów i rodziców w pracy z małymi dziećmi z zaburzeniami rozwoju, których podłożem jest nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Logopeda w zespole wczesnego wspomagania odpowiada za wywoływanie i rozwijanie mowy u dziecka, ale także na ćwiczeniach usprawniających aparat artykulacyjny, ze strony rodziców oczekuje się budowy autentycznych więzi z dzieckiem. Do takiej wczesnodziecięcej terapii powinno wykorzystywać się wszelkie znane modalności korzystając tak ze słów jak i znaków przestrzenno-dotykowych, graficznych i manualnych. Autorka pokazała wszechstronność znaków manualnych w procesie wczesnego wspomagania rozwoju. 

W kolejnych artykułów autorki - Jolanta Kozanowska i Jolanta Matusewicz i Dagmara Czernek oraz Jolanta Szwiec-Kolanko - skupiły się na wykorzystaniu gestów systemu Makaton we wspomaganiu komunikacji i rozwoju mowy dzieci niemówiących, u których mamy do czynienia z różnymi opóźnieniami lub też nie rozwija się z różnych względów albo jej rozwój jest zaburzony. Gest wydał się tu być najbardziej naturalnym i najmniej inwazyjnym sposobem dotarcia do takiego dziecka. Strategie nauki porozumiewania się dzieci za pomocą gestów Makatonu są bardzo różnorodne, towarzyszą one dziecko na kolejnych etapach nauki, nawet wtedy, kiedy przyswajają coraz więcej słów, nie rezygnują ze wspomagania się gestami. Warto, kiedy dziecko wymawia konkretne słowo wspomóc jego wysiłki lub powtórzyć je odpowiednim gestem zaczerpniętym z Makatonu. 

Bogusława B.Kaczmarek w swoim arrtykule „System PECS w nauczaniu symboli graficznych Makatonu skupiła się na objaśnieniu systemu wymiany obrazków Picture Exchange Communication System w skrócie PECS - który wymyślono by wspomóc pracę terapeutów jeśli chodzi o zaburzenia komunikacyjne z dziećmi z zaburzeniami autystycznymi. PECS wykorzystując proste obrazki wyjaśnia i pokazuje wizualnie osobom z ASD, na czym polega i jaką funkcję pełni komunikacja społeczna, głównie dla dzieci w wieku przedszkolnym ale z czasem rozszerzono jego działanie terapeutyczne na dzieci starsze i dorosłych. Jego twórcy Bondy, Frost, a le również Sinner uznali, że język bazuje na funkcjonalnej analizie podstawowych jednostek. Każda z nich - werbalne zachowanie jest uwarunkowana zachowaniem lub zdarzeniami poprzedzającymi i konsekwencjami. Każde zachowanie wpływające na inną osobę może służyć funkcjom werbalnym. Stąd nauczanie PECS opiera się głównie na kategoriach werbalnych zachowań sprawczych Skinnera: mandowych, taktowych, intrawerbalnych, echoicznych i tekstualnych. Zakładał, że na repertuar językowy składają się różne typy zachowań. Za kategorię podstawową uznał mandy - prośbę/ polecenie, drugą są zachowania taktowe - takty, a trzecią zachowania interwerbalne, kontrolowane poprzez porzedzające je zachowania werbalne i mogą one być wzmacniane przez reakcje - konsekwencje społeczne. 

Pozostałe to zachowania echoiczne - naśladowanie werbalizacji innych osób, a na końcu zachowania tekstualne, podlegające kontroli wizualnych bodźców werbalnych. Ta cała struktura składa się na protokół PECS, który naucza dziecko inicjowania interakcji komunikacyjnej z drugą osobą, w ramach kontekstu społecznego. 

Ciekawym dopełnieniem tego tematu jest artykuł Magdaleny Sylwestrzak pt.„Zastosowanie sytemu Makaton w usprawnieniu porozumiewania się dzieci z różnymi schorzeniami, która zebrała w nim swoje praktyczne doświadczenie i wiedzę. 

Te wszystkie sprawy wydają się być na pierwszy rzut oka bardzo skomplikowane i nieczytelne, ale odsyłam zainteresowanych do książki. Każdy artykuł uzupełniają liczne rysunki poglądowa, tabele, wykresy, zdjęcia i ilustracj. 

Jak pokazują kolejni autorzy Makaton jest bardzo wszechstronnym programem wspomagającym pracę logopedy z osobami z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, terapię ustno-twarzową regulacyjną Rudolfa Castillo Moralesa, gdzie wykorzystuje się gesty i symbole wzięte z programu Makaton czy jak już wspominałem w polepszeniu komunikacji z osobami z autyzmem. Dotyczy to także komunikacji niewerbalnej stosowanej w afazji w połączeniu z systemem Makaton jako formy terapii językowej czy wykorzystywaniu gestów Makatonu w procesie terapii muzycznej dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. 

To wszystko razem stanowi, że praca pod redakcją Bogusławy Beaty Kaczmarek ma bardzo ważny wymiar praktyczny i na to głównie postawiono nacisk. Te artykuły, które pokazują jak można stosować Makaton w połączeniu z innymi terapiami i metodami terapeutycznymi wydają się nadawać mu rangę podręcznika, poradnika skierowanego w większości do rodziców i terapeutów współpracujących ze sobą na co dzień. To bardzo ważna publikacja, którą należy dokładnie przeczytać analizując zamieszczone w niej teksty pod kątem praktycznej wiedzę jaką przekazują nam tutaj jej autorzy, w większości praktykujący logopedzi i terapeuci. 

Gabriel Leonard Kamiński

źródło: http://www.ksiazka.net.pl

[…] książka jest ciekawym i bardzo potrzebnym przedsięwzięciem na polskim rynku wydawniczym. Przede wszystkim jest uzupełnieniem literatury na temat teoretycznych podwalin Makatonu, wzbogaconym o konkretne, bardzo pomocne przykłady wykorzystania wiedzy w prowadzonej terapii. Popularyzuje również AAC, a w szczególności system Makaton z […] przystosowaniem, jakiego dokonała Bogumiła B. Kaczmarek – niestrudzona propagatorka komunikacji wspomagającej i alternatywnej.

Z recenzji wydawniczej dra hab. Jacka J. Błeszyńskiego, prof. UMK

Książka pod redakcją naukową Bogusławy Beaty Kaczmarek zatytułowana „Makaton w rozwoju osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi” stanowi niezwykle cenny wkład w rozwój wiedzy i literatury na temat podstaw teoretycznych Makatonu oraz polskiej wersji tej metody. Pokazuje ona wyzwania stojące przed komunikacją wspomagającą i alternatywną. Przedstawia sposoby umożliwienia osobom ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi przekazywania i odbierania komunikatów oraz usprawniania ich umiejętności językowych. Za sprawą świetnie przemyślanej konstrukcji odsłania wyraźnie wyodrębnione perspektywy: autorów, specjalistów i rodziców. Dzięki temu daje spojrzenie na odmienne, lecz dopełniające się optyki mające za przedmiot nie tylko analizy metodologiczne, ale także przykłady i właściwości wykorzystania wiedzy w prowadzonej w praktyce terapii. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na pionierski charakter publikacji, mianowicie uzmysławia ona szanse związane z AAC, zalety systemu Makaton w polskim kontekście.

Makaton jest wspomagającym i alternatywnym sposobem porozumiewania się (AAC – Augmentative and Alternative Communication). Jego walory na tle innych metod bardzo łatwo dostrzec na podstawie tekstów różnych autorów, które powstały na kanwie odmiennych praktyk. Dają one więc szerokie spojrzenie na różne aspekty tej samej metody, co z kolei umożliwia wielopłaszczyznowe porównania i ocenę przydatności dla własnych potrzeb. Makaton to jednak przede wszystkim program językowy, który pozwala na porozumiewanie się dzieciom i dorosłym, którzy nie mówią w ogóle lub posługują się mową jedynie w pewnym ograniczonym stopniu. O jego zastosowaniu można przekonać się konfrontując doświadczenia autorów. Trzeba jednak zwrócić uwagę, iż stanowi on jednocześnie podejście symultaniczne, wykorzystujące znaki manualne, czyli gesty, symbole graficzne oraz mowę. W aneksie zostały umieszczone tablice ze znakami Makatonu – znakami manualnymi oraz znakami graficznymi. Jest to użyteczny dodatek, któremu bez wątpienia warto się przyjrzeć i – jak dowodzą autorzy – wykorzystać w praktyce.

Czytelnik doceni z pewnością, że jest to pierwsza na rynku wydawniczym monografia zawierająca w sobie opis doświadczeń ludzi, którzy osobiście zetknęli się z prezentowaną przez siebie metodą. Stąd eksperci, nauczyciele, rodzice dzielą się swoimi odczuciami, pokazują trudności, wyzwania, ale i szanse, zalety, możliwości znamienne dla Makatonu. Relacje te stanowią potwierdzenie efektywności wykorzystania tej metody oraz dowodzą tego, że warto podjąć trud wpisany w jej zastosowanie, gwoli zwiększenia komfortu życia swoich podopiecznych – dzieci, młodzieży, osób starszych, wszystkich tych, którzy mają kłopoty ze skutecznym porozumiewaniem się ze swoim otoczeniem.

Dzięki rzetelnym wskazówkom, które wcale nie pozostają na jakimś poziome abstrakcji, lecz z powodzeniem mogą być wdrażane do praktyki, kolejne artykuły stanowią pomoc w poszukiwaniu dróg ku zbudowaniu mostów komunikacyjnych, które pozwolą osobom wykluczonym poczuć się uczestnikami relacji społecznych. Oznacza to, iż autorzy dają czytelnikom nadzieje i szanse, jednocześnie pokazując, w jaki sposób można je wykorzystać, aby osiągnąć realne wyniki pracy na dostępnych poziomach.

Publikacja przygotowana przez Bogusławę Beatę Kaczmarek zatytułowana „Makaton w rozwoju osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi” to jedna z najcenniejszych publikacji z zakresu pedagogiki z ostatnich lat. Stanowi ona wszak nieocenione wsparcie dla tych, którzy chcą udzielić faktycznej pomocy osobom borykającym się z barierami komunikacyjnymi, mającymi złożone problemy komunikacyjne. Zamieszczone na łamach książki opisy doświadczeń rodziców są świadectwem osiągnięć Polaków w walce z trudnościami, które nie tak dawno stanowiły niemożliwe do przebicia ściany. Natomiast wybitni eksperci – teoretycy i praktycy, którym także oddano głos na kartach monografii, pokazują naukowe podstawy i kolejne szanse, których nie można nam nie wykorzystać. Jest to zatem książka warta uwagi oraz naszej uważnej lektury.

Krzysztof Wróblewski

źródło: http://www.konserwatyzm.pl/artykul/12717/boguslawa-beata-kaczmarek-red-makaton-w-rozwoju-osob-ze-zloz